2024 rok w branży instalacyjnej – podsumowanie i prognozy na 2025 rok

Mijający 2024 roku  przyniósł duże wyzwania dla branży instalacyjnej. Był to czas, w którym zarówno producenci, jak i instalatorzy oraz dystrybutorzy urządzeń HVAC musieli dostosować się do nowych regulacji prawnych, w szczególności Dyrektywy EPBD, jak również do dynamicznie rozwijającego się rynku odnawialnych źródeł energii. Przeczytaj podsumowanie najważniejszych zmian branży instalacyjnej w 2024 roku oraz przyjrzyj się prognozom na 2025 rok, które będą miały wpływ na przyszłość instalacji grzewczych, wentylacyjnych i energetycznych w Polsce i Europie.

Rynek urządzeń grzewczych w 2024 roku 

Rynek instalacyjno-grzewczy w Polsce zmagał się w 2024 roku z wieloma wyzwaniami, które były związane z ogólnym spadkiem popytu na urządzenia grzewcze, zalewem nieefektywnych pomp ciepła, które negatywnie wpłynęły na odbiór tych urządzeń przez konsumentów czy dezinformacją związaną z regulacjami w dyrektywie EPBD (np. czy kotły gazowe będą zakazane). Pojawiły się też nowe trendy, które obejmowały przede wszystkim wzrost zainteresowania nowoczesnymi systemami hybrydowymi oraz urządzeniami zasilanymi przez odnawialne źródła energii (OZE), jak również kotłami pelletowymi i zgazowujacymi drewno. 

Rośnie zainteresowanie kotłami na pellet i zgazowującymi drewno

Jednymi z najchętniej wybieranych urządzeń grzewczych w 2024 były kotły na pellet oraz kotły zgazowujące drewno. Te innowacyjne urządzenia spełniają standardy emisyjne określone w unijnych rozporządzeniach, dzięki czemu kwalifikują się do różnych programów wsparcia finansowego, tj. "Czyste Powietrze". Zgodność z wymogami normy PN-EN 303-5 oraz najwyższa klasa energetyczna (5) sprawiają, że takie kotły mogą z powodzeniem być stosowane w nowoczesnym budownictwie.  

Pellet jako paliwo jest relatywnie tani, a zarazem przyjazny dla środowiska, wpisuje się w rosnący nacisk na zrównoważony rozwój. Dodatkowo, kotły na pellet, przy odpowiedniej instalacji i konfiguracji, mogą osiągać efektywność dochodzącą nawet do 90%, co przyczynia się do znacznej redukcji kosztów ogrzewania. 

Kotły zgazowujące drewno są natomiast idealnym rozwiązaniem dla osób mających dostęp do własnego drewna, a także w miejscach o ograniczonym dostępie do innych źródeł energii. Proces zgazowywania drewna sprawia, że urządzenie nie tylko działa wydajniej i generuje mniejsze straty energii, ale emituje również znacznie mniej spalin i szkodliwych czynników do atmosfery. 

Urządzenia gazowe i systemy hybrydowe wciąż na topie 

Urządzenia gazowe oraz systemy hybrydowe łączące kocioł gazowy z pompą ciepła wciąż cieszą się niesłabnącą popularnością. Instalatorzy powinni mieć na uwadze, że wszędzie tam, gdzie jest dostęp do gazu ziemnego, zwrot inwestycji w odnawialne źródła wydłuża się w czasie niezależnie, czy zakup był dokonany z dofinansowaniem, czy bez. 

Systemy hybrydowe pozwalają na optymalne wykorzystanie różnych źródeł energii, co pozwala zredukować koszty eksploatacji przy zachowaniu wysokiej wydajności grzewczej. Dzięki nim, możliwe jest optymalne zarządzanie energią, szczególnie w przypadkach, gdy efektywność pomp ciepła jest ograniczona w okresie zimowym.

Instalacje hybrydowe są interesującym wyborem na okres przejściowy przed całkowitym przejściem na OZE, a dodatkowo mogą być wspierane dotacjami, co stanowi dla inwestorów dodatkowy argument za wyborem tego typu systemów. Co więcej, rosnąca liczba budynków energooszczędnych sprawia, że systemy hybrydowe stają się standardem w nowoczesnym budownictwie.

2024 rok w branży instalacyjnej – najważniejsze zmiany w prawie

Nowe przepisy i dyrektywy unijne, takie jak EPBD, RED III, ETS 2, oraz Fit for 55, wprowadziły konkretne standardy, które dotyczą zarówno nowego budownictwa, jak i domów modernizowanych. 

Dyrektywa EPBD – zmiany w unijnych regulacjach prawnych

W 2024 roku Dyrektywa EPBD stała się jednym z kluczowych elementów kształtujących politykę energetyczną, zarówno w Polsce, jak i w Europie. Zgodnie z najnowszymi przepisami, które obowiązują od 2024 roku, nowe budynki oraz te poddawane modernizacjom będą musiały spełniać bardziej rygorystyczne normy efektywności energetycznej. Celem jest osiągnięcie „zerowej emisji CO2” we wszystkich budynkach do 2050 roku. 

Nowe przepisy zawarte w Dyrektywie EPBD mówią chociażby o tym, że wszystkie nowe budynki powinny być neutralne pod względem emisji CO2 do 2030 roku. Ponadto, Dyrektywa EPBD ma na celu wprowadzenie klas energetycznych, którymi oceniane będą wszystkie budynki. 

W wyniku wprowadzenia tej dyrektywy w 2024 roku, konieczne było dostosowywanie usług i produktów do bardziej wymagających norm energetycznych. Wobec tego, popularność i popyt zyskują m.in. instalacje OZE, takie jak pompy ciepła, fotowoltaika, a także systemy zarządzania energią, które pozwalają na optymalizację zużycia energii w nowych i modernizowanych budynkach. Zwiększa się również potrzeba instalacji nowoczesnych systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła, które pomagają w osiągnięciu wymaganej efektywności energetycznej.

Dyrektywa RED III - wsparcie dla technologii OZE 

Nowa wersja dyrektywy RED zaostrza wymogi dotyczące udziału OZE w ogólnym zużyciu energii. Przepisy wymagają, aby instalacje grzewcze w budynkach mieszkalnych i komercyjnych bazowały przynajmniej w 49% na odnawialnych źródłach energii do 2030 roku. Dyrektywa RED III ma również przyspieszyć dekarbonizację, aby możliwe było osiągnięcie redukcji emisji CO2 w całej Unii Europejskiej  o 55 proc. do 2030 r. Dla branży instalacyjnej oznacza to dalszy rozwój technologii takich jak panele fotowoltaiczne, pompy ciepła czy systemy magazynowania energii. 

Podatek ETS 2

ETS rozszerzony w 2024 roku o sektor budowlany, wprowadza nowe wyzwania dla Instalatorów. W 2027 roku wejdzie w życie podatek  ETS 2, który obejmie wszystkie źródła emisji CO2 w budownictwie i ogrzewaniu. Oznacza to, że właściciele nieruchomości będą musieli ponosić dodatkowe opłaty związane z emisją CO2, jeśli ich instalacje nie spełnią nowych norm. Dla Instalatorów oznacza to większy nacisk na montaż urządzeń o niskiej emisji, takich jak pompy ciepła czy kotły na biomasę. Dodatkowo, warto być przygotowanym na to, że wzrost kosztów emisji CO2 może przyczynić się do spadku zainteresowania tradycyjnymi kotłami węglowymi i gazowymi.

Fit for 55 - nowe standardy emisji CO2 dla urządzeń grzewczych

Program Fit for 55 ma na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku. W branży instalacyjnej oznacza to większe regulacje dotyczące dopuszczalnych emisji z urządzeń grzewczych, co będzie miało bezpośredni wpływ na wybór technologii i może wymusić modernizację istniejących instalacji grzewczych. 

Ustawodawstwo krajowe

Polskie ustawodawstwo w 2024 roku skoncentrowało się na promocji efektywności energetycznej oraz wspieraniu programów modernizacji poprzez programy tj. „Czyste Powietrze” i „Mój Prąd”. Ustawodawstwo krajowe zostało dostosowane do wymogów unijnych, co skutkowało wprowadzeniem szeregu nowych przepisów, które miały istotny wpływ na branżę instalacyjną. Wśród zmian warto wymienić:

1. Zakaz używania nieefektywnych urządzeń grzewczych w ramach tzw. uchwały antysmogowej – Z dniem 1 stycznia 2024 roku w Polsce wprowadzono zakaz stosowania starych kotłów węglowych oraz kotłów olejowych, które nie spełniają wymogów efektywności energetycznej. Przepis zaczął obowiązywać na terenach wielu województw. Prawo wymusiło też wprowadzenie do obrotu nowych kotłów gazowych i kotłów na pellet, a producenci musieli dostosować swoje oferty do nowych regulacji.
2. Nowe regulacje dotyczące energii odnawialnej – W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na odnawialne źródła energii, polski rząd wprowadził zmiany w przepisach, które uatrakcyjniają stosowanie instalacji OZE w inwestycjach budowlanych. Instalatorzy mogli zatem liczyć na wzrost popytu na instalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła, kolektory słoneczne czy systemy odzysku ciepła.

Czyste Powietrze 2024, czyli akcja - termomodernizacja!

W 2024 roku kontynuowany był Program Czyste Powietrze, który jest doskonałą formą wsparcia dla osób chcących wymienić stare, nieekologiczne i nieefektywne źródła ciepła na bardziej przyjazne środowisku technologie. Dofinansowanie w ramach programu obejmuje również kompleksową termomodernizację budynków, a także montaż instalacji fotowoltaicznej i rekuperacji, czyli wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Beneficjenci mogli liczyć na bezzwrotne wsparcie w wysokości nawet do 135 000 zł w przypadku najwyższego poziomu dofinansowania z kompleksową termomodernizacją.

Program Czyste Powietrze będzie jednym z najbardziej kluczowych narzędzi wsparcia także w 2025 rok - szacuje się, że na ten cel zostanie przekazane aż 5,6 mld zł. 

Mój Prąd 6.0 - zmiany na rynku fotowoltaiki 

Choć tegoroczna edycja Programu Mój Prąd 6.0 wystartowała z lekkim opóźnieniem, była bardzo wyczekiwana zarówno przez producentów, instalatorów i dystrybutorów paneli fotowoltaicznych, jak i samych prosumentów. Szerokie zainteresowanie sprawiło, że obniżona pula środków, które wyniosły 400 mln zł, dość szybko się wyczerpała, więc rząd zdecydował się zwiększyć ją  do 1,25 mld zł.

W Programie Mój Prąd 6.0. o wsparcie mogli ubiegać się prosumenci, którzy zgłosili swoją instalację PV po 1 stycznia 2021 r. Według nowych zasad, mikroinstalacje o mocy od 2 kW do 10 kW zgłoszonych do przyłączenia do końca lipca 2024 roku nie wymagały obligatoryjnego połączenia z magazynem ciepła lub energii. Od 1 sierpnia 2024 roku wszystkie zgłoszone do programu Mój Prąd instalacje fotowoltaiczne musiały posiadać magazyn energii lub magazyn ciepła.W 2024 r. zmienił się także system rozliczania za energię wyprodukowaną przez PV dla beneficjentów programu Mój Prąd 6.0 - tzw. net-billing zastąpił stosowany dotychczas system net-metering.

Prognozy na 2025 rok – co czeka branżę instalacyjną?

Rok 2025 z pewnością przyniesie dalsze zmiany w branży instalacyjnej, które będą konsekwencją nowych regulacji prawnych związanych z efektywnością energetyczną i ekologią, technologicznymi innowacjami i postępującą cyfryzacją. Sprawdź, na co zwrócić szczególną uwagę: 

Dalsze zmiany prawne wynikające z Dyrektywy EPBD

W 2025 roku Dyrektywa EPBD będzie miała jeszcze większy wpływ na branżę instalacyjną. Warto pamiętać o najważniejszych ustaleniach, które obligują państwa członkowskie do wprowadzania krajowych regulacji prawnych z zakresu efektywności energetycznej, tj.:

• 2025 r. - wstrzymanie dofinansowań na wymianę źródeł ciepła na kotły zasilane paliwami kopalnymi.
• 2030 r. - w nowych budynkach i po termomodernizacji, kotły gazowe będą mogły być instalowane w systemie hybrydowym, w kombinacji z OZE
• 1 stycznia 2030 r. - wszystkie nowe budynki muszą mieć status bezemisyjnych (ZEB).
• 2050 r. - do tego czasu wszystkie budynki powinny stać się zeroemisyjne (ZEB).

W 2025 roku Instalatorzy powinni więc skupić się na tych technologiach: 

• Systemy odzysku ciepła – w tym instalacje wentylacji mechanicznej z rekuperacją.
• Pompy ciepła – zarówno w wersji gruntowej, jak i powietrznej.
• Fotowoltaika i systemy magazynowania energii – będącymi integralną częścią nowoczesnych systemów grzewczych i energetycznych.

Trendy w instalacjach grzewczych i energetycznych

W 2025 roku dominować będą systemy niskoemisyjne i oparte na OZE. Oczekuje się, że technologie hybrydowe oraz pompy ciepła staną się standardem w nowych budynkach, co będzie wymagało dostosowania umiejętności Instalatorów w prawidłowym  doborze i montażu tych urządzeń. Prawdopodobnie to właśnie pompy ciepła oraz instalacje fotowoltaiczne będą tymi technologiami, które pozwolą na zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania na energię w budynkach, przy jednoczesnej redukcji emisji CO2. Przy dużych instalacjach fotowoltaicznych najlepiej będzie wykorzystać nadprodukcję przy współpracy z kotłem elektrycznym lub pompą ciepła.

Rośnie znaczenie cyfryzacji w branży instalacyjnej

Prawdopodobnie w 2025 roku Instalatorzy będą coraz częściej zajmować się instalacją i konfiguracją urządzeń w ekosystemach inteligentnych budynków. Rola zaawansowanych urządzeń, takich jak inteligentne termostaty, systemy zarządzania energią i monitorowanie instalacji grzewczych i wentylacyjnych stale rośnie, co będzie wymagało poszerzenia swoich kompetencji o nowe umiejętności cyfrowe i techniczne.

W 2025 roku przewiduje się dalszy rozwój inteligentnych budynków, które wykorzystują systemy zarządzania energią HEMS i EMS, pozwalające na pełną automatyzację instalacji grzewczych, wentylacyjnych i oświetleniowych. W tym kontekście kluczowym staje się rozwój systemów monitoringu i sterowania poprzez aplikacje mobilne, które pozwalają na zdalne zarządzanie zużyciem energii w domu. Instalatorzy powinni skupić się na doskonaleniu swoich umiejętności w zakresie montażu, konfiguracji i integracji takich systemów w instalacjach grzewczych oraz energetycznych. Wzrost znaczenia tych rozwiązań związany jest z rosnącą chęcią użytkowników do optymalizacji kosztów eksploatacji i komfortu życia w inteligentnym domu.

Podsumowanie

Rok 2024 był rokiem dużych zmian w branży instalacyjnej. Nowe regulacje prawne, wynikające z Dyrektywy EPBD i krajowego ustawodawstwa, znacząco wpłynęły na działalność Instalatorów, wymuszając wdrażanie nowoczesnych, ekologicznych technologii. Prognozy na 2025 rok wskazują na dalszy rozwój rynku instalacji OZE, rosnącą rolę inteligentnych systemów zarządzania energią oraz cyfryzację procesów instalacyjnych. Instalatorzy powinni dostosować się do tych zmian, inwestując w rozwój swoich umiejętności i w nowe technologie, które będą kształtować przyszłość branży instalacyjnej.